Algemeen

Samen een stevige stap vooruit!
In het afgelopen jaar hebben we stevig ingezet op de vijf focuspunten uit het Politiek Akkoord, in samenhang met onze lange termijn investeringsagenda van de stad: de Agenda Dordrecht 2030. In 2023, het eerste volledige jaar van deze bestuursperiode, is daarom ingezet op (1) het realiseren van meer betaalbare woningen; (2) een duurzame en groene stad; (3) het vergroten van de bestaanszekerheid en gelijke kansen; (4) de inzet op de groei van de economie en arbeidsmarkt; (5) en op een veilige, leefbare en levendige stad. Dit is nodig om vast te houden aan het doel een groene en levendige stad te zijn met meer inwoners, meer werk en een hoger welvaartsniveau. Uiteraard hebben we daarbij oog voor de zorgen die spelen rond gezondheid en milieu. Wij willen een gezonde en veilige leefomgeving voor onze inwoners. PFAS hoort niet thuis in ons milieu. Onze focus is daarom driedelig: zo snel als mogelijk "nul-uit-de-pijp" als het gaat om de uitstoot van Chemours. Daarnaast moet de vervuiling uit het verleden worden opgeruimd. En als dat niet kan, willen we schadeloosstelling. In september 2023 is in een tussenvonnis in de rechtszaak met Chemours een uitspraak in ons voordeel gedaan. Het is ons gelukt om een gerechtelijke uitspraak te krijgen over de aansprakelijkheid van Chemours voor het vervuilen van onze gronden en de verantwoordelijkheid om dit op te ruimen of te compenseren. Tot slot het EU restrictieverbod, hiervoor hebben we een zienswijze ingediend om dit sneller in te laten voeren, en dat er een duidelijke definitie van essentiële producten moet komen. We hebben ook oog voor de nationale vluchtelingenproblematiek. We willen bijdragen aan een veilige en menselijke opvang, daarom hebben we in 2023 een bestuursovereenkomst gesloten met het COA voor de komst van een Asielzoekerscentrum (AZC) voor 10 jaar, voor maximaal 580 plekken. Het COA is en blijft verantwoordelijk voor de opvang. Daarnaast zijn afspraken gemaakt en is extra aandacht voor de bereikbaarheid van het AZC, de veiligheid, het onderwijs en de zorg. Het AZC opent naar verwachting eind 2024. We zijn het afgelopen jaar ook gestart om te zorgen dat onze begroting op middellange en langere termijn sluitend blijft. Dit is een uitdaging, net als voor de meeste andere gemeenten, door kortingen van het Rijk vanaf 2026. Met de val van het kabinet, de landelijke verkiezingen en de lange formatieduur, is nog altijd onduidelijk hoe het Rijk gemeenten tegemoet komt. We zijn daarom een traject gestart om te kunnen komen tot een sluitende meerjarenbegroting, het raadsvoorstel naar de kadernota 2025 is daarop eind 2023 vastgesteld in de raad.

In deze jaarstukken kijken we ook specifiek terug op de activiteiten van de zes begrotingsprogramma's die voor 2023 waren opgenomen en een uitwerking zijn van de focuspunten uit het Politiek Akkoord. Binnen programma gezond, sociaal en zorgzaam Dordrecht richten we ons primair op het versterken van de sociale cohesie, het bestrijden van eenzaamheid en het ondersteunen van kwetsbare groepen, zoals ouderen, jongeren en mensen met een beperking. In 2023 is het beleid op het gebied van sociaal welzijn, gezondheid en zorg verder geactualiseerd en zijn drie grote beleidsstukken geschreven en voor een groot deel ook opgeleverd: de sportvisie, het diversiteitsbeleid en de visie sociaal domein. De uitvoeringsplannen die uit deze stukken voortkomen, zijn voor een deel ook terug te vinden in de activiteiten in de begroting 2024.

In programma levendig, leefbaar en veilig Dordrecht zijn in 2023 stappen gezet naar een nieuw evenementenbeleid, en is nieuw (economisch) beleid voor de horeca opgesteld. Tevens is het participatieproces voor de nieuwe cultuurnota afgerond. Belangrijke stappen omdat het toerisme een belangrijke bijdrage kan leveren aan een aantrekkelijke en levendige binnenstad. Op gebied van veiligheid is het Integraal Veiligheidsplan 2023-2026 afgelopen jaar vastgesteld in de raad. De uitvoering kent een gebiedsgerichte aanpak door te werken aan veilige wijken, een themagerichte aanpak voor de sociale stabiliteit, digitale veiligheid en ondermijning en een doelgroepgerichte aanpak voor jeugd en veiligheid. Tevens is het Nationaal Programma Dordt West 2023-2043 vastgesteld en is de programmaorganisatie ingericht. Bij handhaving is geïnvesteerd in het transformeren van het team van 38 geschikte inhuurkrachten naar eigen medewerkers in vast dienstverband.

Binnen programma groen, duurzaam en ruimtelijk Dordrecht zijn goede stappen gezet op weg naar het realiseren van een klimaatneutrale stad in 2040. Afgelopen jaar hebben we de startnotitie klimaatneutraal opgeleverd waarmee de raad het vertrekpunt en de ambitie heeft vastgesteld. Tevens is de aanpak Energiebesparing vastgesteld en zijn we gestart met het verduurzamen van ons maatschappelijk vastgoed. Ook hebben we aandacht gehad voor klimaatbestendigheid en waterveiligheid, en hebben we met het Waterschap gewerkt aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Op gebied van bouwend en bereikbaar Dordrecht is het gelukt om meer differentiatie in het woningaanbod te brengen, ook hebben we een groot aantal woningen kunnen toevoegen en is de kwaliteit van de woningen opgeschroefd. Ondanks dat de omstandigheden voor het bouwen moeizaam zijn gebleven, is het bouwdoel van dit jaar toch met 80% bereikt. Ook is afgelopen jaar de startnotitie in aanzet tot het mobiliteitsplan 2040 vastgesteld door de raad, en zijn in november daarop de 14 uitgangspunten vastgesteld. Tevens heeft in december een drukbezochte participatieavond plaatsgevonden. Het mobiliteitsplan wordt, inclusief uitvoeringsprogramma en monitoring en evaluatieplan, in het tweede kwartaal van 2024 ter besluitvorming aangeboden aan de raad.

In programma lerend en ondernemend Dordrecht ligt de focus op de impact van banen en ondernemerschap voor de stad. Dat doen we onder meer via het programma Ruimte voor Banen, gericht op het beter benutten van onze werklocaties. Het gaat naast de schaarser wordende fysieke ruimte om te ondernemen, vooral ook om banen die aansluiten bij de eigen (potentiële) beroepsbevolking. Daarbij hoort ook een kennis- en onderwijsstructuur die gericht is op de vraag van ons bedrijfsleven en de Dordtse organisaties. En verder ook om plekken waar bedrijven en onderwijs samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken als energietransitie en verduurzaming. Dat doen we via de formule van werken, leren en innoveren. De Duurzaamheidsfabriek symboliseert daarbij deze aanpak. Daarnaast is het van belang dat naast de overheid ook ondernemers en instellingen de verantwoordelijkheid nemen om te investeren in de collectieve omgeving. Om dit gestructureerd op stedelijk niveau te gaan doen is in 2023 de stap gezet in de voorbereiding naar een stedelijk ondernemersfonds, met daaronder een stadsbrede, gebiedsgerichte samenwerkingsstructuur.

Tot slot hebben we in programma bestuurlijk en ondersteunend Dordrecht afgelopen jaar ingezet op activiteiten die participatie stimuleren en ruimte geven aan initiatieven uit de samenleving. Met het online participatieplatform www.doemeedordrecht.nl bieden we informatie over onze plannen en nodigen inwoners uit om digitaal te reageren. Tevens hebben we gewerkt aan een toolbox voor (burger)participatie met oog op de Omgevingswet die 1 januari 2024 in werking is getreden. Op gebied van gemeentelijke dienstverlening is gewerkt aan de verdere verbetering en toegankelijkheid van de gemeentelijke website en de virtuele assistent Gem. Ook hebben we geïnvesteerd in onze strategische lobbykracht en werken we in het samenwerkingsverband ‘Smart Delta Drechtsteden’ slagvaardig regionaal samen op onze ruimtelijke-economische ambities. Op basis van de in 2023 door de lokale raden vastgestelde regionale groeistrategie bouwen we verder aan versterking van onze gezamenlijke uitvoeringskracht.

Servicegemeente Dordrecht
In 2022 is de voormalige Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD) ontmanteld en zijn alle onderdelen, behalve de sociale dienst, ondergebracht als serviceorganisatie binnen de gemeente Dordrecht. Met het ontstaan van de Servicegemeente Dordrecht (SGD) is bij de start afgesproken dat tussen de gemeente Dordrecht, de zes andere gemeenten en de drie verbonden partijen na twee jaar een gesprek wordt gevoerd gericht op de inhoudelijke bijsturing van de taakuitvoering van de overeenkomst. Met het uitvoeren van een evaluatie door een externe partij hebben we in 2023 hier invulling aan gegeven om te komen tot een verdere versterking van de samenwerking. Het rapport hierover verschijnt in 2024. Tevens moesten de drie GR-en volgens contract voor 31 december 2023 aangeven of zij gebruik wilden blijven maken van de SGD na 1 januari 2026. Om de uitkomsten van de evaluatie van de dienstverlening SGD in hun besluit mee te kunnen nemen, is aangeboden om deze beslisdatum voor verlenging op te schuiven. De GR OZHZ heeft aangegeven na 1 januari 2026 gebruik te willen maken van de verlenging van twee jaar. De GR Sociaal en GR DG&J zijn voornemens voor 31 december 2024 aan te geven of zij na 1 januari 2026 met de SGD verder willen.

Financieel resultaat 2023
Met de Jaarstukken 2023 legt het college verantwoording af aan de raad over het gevoerde beleid en financiën in 2023. Het rekeningresultaat 2023 vóór bestemming bedraagt € 28,7 miljoen positief. Dit is € 26,0 miljoen meer ten opzichte de laatstelijk vastgestelde (gewijzigde) Begroting 2023. Dit verschil is als volgt opgebouwd.

Bedragen x € 1.000.000

Het resultaat werd naast macro-economische ontwikkelingen zoals inflatie, de stijging van de rente en de krapte op de arbeidsmarkt vooral beïnvloed door een aantal incidentele meevallers. Een groot financieel voordeel hangt samen met de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Hiervoor werd over 2023 afgerond € 16,5 miljoen meer ontvangen dan de hiervoor gemaakte kosten. Een ander groot voordeel betreft de vrijval van een deel van de reserve Afschrijvingen ter grootte van € 9,3 miljoen. Eind 2023 is deze reserve Afschrijvingen opnieuw beoordeeld. Er is geen reservevorming nodig voor het afschrijven op gronden en terreinen. Op gronden en terrein wordt, volgens de financiële verordening, niet afgeschreven. Daarnaast is de reserve Afschrijving gescreend op stortingen die geen relatie hebben met toekomstige afschrijvingslasten. Het betreffen activa waar niet meer op wordt afgeschreven en activa waarvoor op basis van investeringsramingen teveel is gestort. Deze bedragen zijn onderdeel van het positieve resultaat. De grootste mee- en tegenvallers staan toegelicht in tabel bij de Toelichting Jaarrekeningresultaat 2023. Per programma worden de mee- en tegenvallers toegelicht bij de Verschillenanalyse programma's.

Door diverse maatregelen vanuit het Rijk staat de begroting op de langere termijn onder druk. We hebben op moment van schrijven dan ook te maken met grote tekorten vanaf 2026. De weerstandsratio, wat wil zeggen in welke mate de risico's kunnen worden opgevangen door de vrij besteedbare Algemene Reserves, komt ultimo 2023 uit op 1,1. De ratio is nagenoeg gelijk aan dat wat afgesproken is in het Politiek Akkoord 2022-2026 (1,0). Hierbij is nog geen rekening gehouden met het onverdeelde rekeningresultaat, waarvan de incidentele inzet bij de integrale afweging van de Perspectiefnota 2025 wordt betrokken.

Tot slot; ondanks de uitdagingen van de huidige tijd met geo-politieke spanningen, krapte op de arbeidsmarkt en druk op de financiën, zetten we de ingezette koers voort. Het richten van samenwerkingsgerichte energie en het stimuleren van verbindende kwaliteiten is een zaak van niet alleen overheid, maar van alle maatschappelijke geledingen. Samen werken we zo aan een veerkrachtig Dordrecht, om ook in 2030 en verder een stad te zijn waar het goed wonen, werken en vertoeven is.