Financiële verantwoording

Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) schrijft voor (artikelen 19 en 28) dat gemeenten zowel bij de begroting als bij de jaarrekening een overzicht van incidentele baten en lasten presenteren. Met behulp van dit overzicht kan worden bepaald in hoeverre de totale baten en lasten in evenwicht zijn, maar ook in hoeverre de structurele lasten worden gedekt door structurele baten. Het overzicht is, voor zowel raad als voor provincie, een essentieel onderdeel bij de bepaling van het structureel evenwicht van de exploitatie. Er is sprake van structurele exploitatieruimte als de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten. Dit percentage zegt iets over de robuustheid van de financiële positie van de gemeente.

De uitwerking is in lijn met de Themacirculaire incidentele baten en lasten 2015 van de provincie Zuid-Holland en de Notitie structurele en incidentele baten en lasten (2018) van de Commissie BBV en de handreiking daarbij uit 2021. Ook is alvast kennis genomen van de 'Notitie incidenteel-structureel' uit het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (BOFv) van november 2023 die vanaf 2024 ingaat. In deze notitie zijn afspraken zijn vastgelegd en verduidelijkingen opgenomen over de verschillende vraagstukken die onder de noemer incidenteel/structureel worden geschaard.

In onderstaand overzicht zijn per programma de incidentele baten en lasten met een eenmalig of tijdelijk karakter opgenomen.

In onderstaande opsomming worden de incidentele bedragen uit de tabel toegelicht. Alleen posten groter dan € 100.000 zijn opgenomen, wat inhoudt dat de tabel een conservatief/voorzichtig beeld schetst, omdat de werkelijke incidentele uitgaven feitelijk hoger zijn dan nu wordt gepresenteerd.

Bestuurlijk en Ondersteunend Dordrecht

Tweede kamer verkiezingen 2023 (€ 388.000)
Dit betreft de gemaakte kosten omdat vanwege de val van het kabinet op 23 november 2023 nieuwe Tweede Kamerverkiezingen zijn georganiseerd.

Uitgaven crisis- en herstelfonds (lasten € 883.000)
Bij de inrichting van het crisis- en herstelfonds worden de bepalingen van de 'COVID-19-maatregelen' tot uiterlijk 2023 verlengd toegepast, met als doel op incidentele basis subsidies te verlenen, ingegeven door de coronacrisis, de stijging van energieprijzen en de grote gevolgen daarvan voor maatschappelijke organisaties en de inwoners van Dordrecht. In 2023 is € 883.000 uit het fonds uitgekeerd. De inzet van het fonds dient niet sec de effecten van de crises zelf te verlichten, maar dient ook voor het leggen van fundamenten voor een duurzaam herstel waarbij zoveel mogelijk de koppeling wordt gelegd met onze duurzaamheidsopgave.

Werken derden (lasten € 3.061.000, baten € 1.952.000)
Een kostendekkende exploitatie is uitgangspunt van ons gemeentelijk beleid en de begroting. De lasten voor het op incidentele basis uitvoeren van opdrachten en werkzaamheden voor derden, zijn in 2023 niet volledig gedekt door baten.

Levendig, Leefbaar en Veilig Dordrecht

Crisisopvang Oekraïners (lasten € 21.678.000, baten € 37.899.000)
Dit betreft de in 2023 gemaakte kosten voor de crisis opvang van Oekraïners en de rijksvergoeding daarvan.

Plan van aanpak 'Kromhout' (lasten € 437.000)
Dit betreft de in 2023 gemaakte kosten voor het plan van aanpak voor aandachtsgebied Kromhout, waarvoor tot en met 2024 een tijdelijke taskforce is opgezet om de fysieke en sociale leefbaarheid en veiligheid ter plaatse weer op orde te brengen.

Cultuurprogramma (lasten € 246.000)
Vanuit de cultuurnota 'De kracht van cultuur, voor en door iedere Dordtenaar', is nog voor de jaren 2023 en 2024 budget beschikbaar voor culturele initiatieven. Het betreft onder andere een culturele impuls aan de projecten 'Broedplaats', 'Culturele ateliers', 'Pictura' en 'Hollands Diep'.

Groen, Duurzaam en Ruimtelijk Dordrecht

Opgave prestatielijnen klimaat (lasten € 696.000)
Er is tot 2026 incidenteel budget beschikbaar voor de opgave 'Groenblauw'. De middelen zijn ingezet voor innovatie en stimuleringsmaatregelen op gebied van klimaatadaptatie.

Campagne programma 'Schoon' (€ 604.000)
In dit programma werd in 2023 een impuls gegeven aan de bestrijding van zwerfafval, waarbij extra activiteiten zijn uitgevoerd op het gebied gedragsverandering, aanspreken en gerichte handhaving. De campagne bestaat uit maatregelen ter verbetering van leefbaarheid en vermindering van overlast door minder/geen zwerfvuil c.q. bijplaatsingen. Onderdeel van de campagne was de pilot om binnen drie uur (drugs)-afvaldumpingen te verwijderen.

Opgave energietransitie (lasten € 302.000)
Er is tot 2026 incidenteel budget beschikbaar voor de opgave 'Energietransitie'. De uitgaven betreffen onder andere de uitrol van het warmtenet, duurzame opwekking en het stimuleren van energiebesparing.

Gezond, Sociaal en Zorgzaam Dordrecht

Inzet ontvangen rijksmiddelen (lasten € 5.499.000, baten € 5.494.000)
Het Rijk stelt middelen beschikbaar voor de uitvoering van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) in 2023 t/m 2026, voor de uitvoering van het regionale Integraal Zorgakkoord (IZA) in 2023 en de specifieke uitkering meerkosten energie openbare zwembaden (SPUK-MEOZ).

Innovatieve interventies in het sociaal domein (lasten € 934.000)
Tijdelijke interventies in het sociaal domein gedekt uit incidentele middelen met als uiteindelijk doel dat de kosten aan de zwaardere (jeugd-) zorg op lange termijn verminderen (of minder hard stijgen). De impuls bestaat onder andere uit de projecten (met einddatum 2026): 'Koploperschap', Sociale teams', 'Ontmoeten in de wijk', en 'No-label-participatieplekken'

Programmalijnen armoedebeleid en minimaregelingen (lasten € 630.000)
Het kabinet laat het op dit moment afweten om inwoners aan de financiële onderkant van de samenleving te voorzien in voldoende bestaansmiddelen. Uitkeringen en minimumloon zijn onvoldoende om in eerste levensbehoeften te voorzien. Alleen de Rijksoverheid heeft het mandaat en de instrumenten om dit structureel te repareren. Vanuit incidentele middelen kiest de gemeente Dordrecht ervoor om tijdelijk (tot en met 2026) de minima- en armoederegelingen te intensiveren met verschillende projecten en programmalijnen.

Incidentele bijdragen aan sportevenementen en -verenigingen (lasten € 443.000)
De uitgaven betreffen incidentele bijdragen aan derden zonder sprake van een wettelijke taak inzake de verplaatsing van voetbalvereniging Dubbeldam, een gemeentelijke bijdrage aan het WK shorttrack in 2023 in Dordrecht en een bijdrage aan een pilot gratis schoolzwemmen onder leiding van een buurtsportcoach.

Proef tijdelijke inrichting warme ontmoetingsplekken (lasten € 254.000)
De openingstijden van diverse publieke locaties, zoals bijvoorbeeld de bibliotheek zijn, vanwege de energiecrisis als proef in het winterseizoen 2022/2023, verruimd voor zogenaamde 'warme ontmoetingen'. Binnen dit initiatief werkten diverse partners uit de stad samen om inwoners zich welkom te laten voelen op diverse locaties waar zij tijdelijk terecht konden voor warmte, een gratis kop koffie of thee en een douchevoorziening. De dekking van dit initiatief is het crisis en herstelfonds.

Sociale innovaties (lasten € 216.000)
De uitgaven betreffen innovatieve en preventieve maatwerk-projecten in het sociaal domein. Doelstelling is om per situatie te bepalen welke korte termijn investeringen mogelijk zijn met als doel de kosten aan de zwaardere (jeugd-) zorg op lange termijn verminderen (of minder hard te laten stijgen). Dit incidentele budget eindigt in 2026.

Ontwikkelagenda Netwerk MT-Jeugd (lasten € 203.000, baten € 137.000)
Dordrecht is penvoerder voor de regionale ontwikkelopgaven op het gebied van jeugdhulp. Deze opgaven worden/zijn door het Netwerk MT Jeugd opgepakt t/m 2024.

Project 'Glansrijke toekomst' (lasten € 188.000)
De huidige arbeidsmarkt vraagt om inzet van alle talenten. Dordrecht maakt zich hard om de aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt soepel te laten verlopen. Vanuit de agenda 2030 zorgen we ervoor dat jongeren een glansrijke toekomst tegemoet gaan door al vroeg in te zetten op vaardigheden en competenties die later goed van pas komen en jongeren in staat stellen regie te voeren over hun eigen ontwikkeling. Jongeren worden gestimuleerd om te kiezen voor opleidingen die zich richten op de arbeidsmarkt in onze regio. Het project 'Glansrijke Toekomst' loopt in de periode 2023-2025.

Afbouw statushouders (lasten € 164.000)
Statushouders die tot 2022 ingestroomd zijn vallen niet onder de nieuwe inburgeringswet die op 1 januari 2022 van start is gegaan (en vallen dus buiten de nieuwe financiering). Tot 1-1-2022 werden deze kosten gedekt uit rijksmiddelen voor inburgering voor deze groep. Statushouders doorlopen een inburgeringstraject van maximaal drie jaar, waarin begeleidingskosten gemaakt worden (dus instromers uit 2021 zitten nog tot en met 2024 in het traject). Om deze aflopende kosten te dekken zijn in 2023 en 2024 incidentele middelen beschikbaar.

Lerend en Ondernemend Dordrecht

Campusontwikkeling (lasten € 1.312.000, baten € 179.000)
Om een campus op het leerpark te realiseren is een projectsubsidie beschikbaar voor de Dordrecht Academy (hoger onderwijs). De bate betreft een bijdrage provincie Zuid Holland voor de 'Maakfabriek'.

Exploitatiebijdrage Coöperatie Leerfabriek over de jaren 2021 tot en met 2023 (lasten € 306.000)
Op basis van de concept jaarrekening 2021 en de prognoses voor 2022 en 2023 van de Coöperatie Duurzaamheidsfabriek is een extra bijdrage over de afgelopen jaren onvermijdelijk. De coöperatie heeft geen eigen vermogen. Het financieel tekort is in gelijke mate tussen de leden (gemeente Dordrecht en Da Vinci) verdeeld.

Dordts leerprogramma (lasten € 1.175.000, baten € 143.000)
Met het Dordts leerprogramma (DLP) wordt in de periode 2022-2026 subsidie verstrekt voor activiteiten met een eenmalig of projectmatig karakter om buiten schooltijd de ontwikkelachterstand bij leerlingen (van 0-12 jaar) in 11 specifieke onderwijsinstellingen in Dordrecht weg te werken.

Ventilatie in scholen (lasten € 1.629.000, baten € 1.629.000)
Het Rijk heft een specifieke uitkering voor Ventilatie in Scholen (SUVIS) ingesteld om scholen tegemoet te komen in de kosten van het verbeteren van de ventilatie in de schoolgebouwen. Deze subsidie vergoedt 30% van de kosten. De gemeente en Arcade dekken de overige 70%. De gemeente ontvangt de eerst de subsidie en betaalt deze vervolgens door aan Arcade.

Afrekening met Arcade en scholen (lasten € 1.082.000, baten € 631.000)
Per 1/1/2021 is het grootste deel van de schoolgebouwen voor het primair- en primair speciaal onderwijs overgedragen aan Arcade. Een deel van de exploitatielasten en -baten zijn echter nog terecht gekomen bij de gemeente Dordrecht. De kosten zijn grotendeels afgerekend met Arcade en deels met scholen (MI-vergoeding). Aangezien de MI-vergoeding niet toereikend was voor onder andere de energiekosten (die in 2023 fors zijn door de hoge tarieven en het beëindigen van het contract met 'Gazprom' en het overgaan op 'Vattenfall' is er in 2023 sprake van een incidenteel saldo.

Inhaalslag groot onderhoud monumentale school 'Hofstraat 5' (lasten € 189.000)
In het kader van de doordecentralisatie van onderwijshuisvesting voor het primair onderwijs is het bijbehorende vastgoed per 1/1/2021 overgedragen aan Arcade. Arcade ontvangt jaarlijks een bijdrage vanuit de gemeente. De monumentale school 'Hofstraat 5' wordt zodra de geraamde inhaalslag aan onderhoud is uitgevoerd, ook formeel overgedragen aan Arcade. Vanwege deze eindigheid is sprake van een incidentele last. De gemeentelijke bijdrage is berekend op basis van overdracht van 'Hofstraat 5' aan Arcade (per 1/1/2021). De inhaalslag van het onderhoud behelst incidentele meerkosten voor de gemeente in de periode voor overdracht.

Innovatieve roadmaps en digital mainport (lasten € 1.030.000, baten € 1.030.000)
De incidentele lasten zijn gemaakt voor twee regiodeal projecten (innovatieve roadmaps en digital mainport ) met als doel een sterk digitaal ecosysteem te creëren om samen met onze partners te komen tot innovatieve en slimme toepassingen in de stad, bij bedrijven en andere instellingen. Naast het Rijk, de Drechtstedengemeenten en de gemeente Gorinchem heeft ook de provincie Zuid-Holland zich aan de regiodeal gecommitteerd. De projecten moeten uiterlijk in 2025 afgerond zijn.

Eenmalige ondersteuning crisis- en herstel (lasten € 209.000)
Ter ondersteuning van de ondernemers in Dordrecht gedurende de corona/energiecrisis, heeft Dordrecht in 2023 extra bijdragen verstrekt aan onder andere 'Dordrecht Marketing', gedekt uit het crisis en herstelfonds. Deze ondersteuning stopt met ingang van 2024.

Eenmalige kwijtschelding eigen bijdragen aan ondernemersfonds (baten -/- € 649.000)
Dordrecht kent een ondernemersfonds dat deels gevuld wordt met de inkomsten uit een reclame belasting. Gedurende de corona/energiecrisis, heeft Dordrecht in 2023 deze reclamebelasting kwijtgescholden en de bijdrage voor eigen rekening genomen en dit gedekt uit het crisis en herstelfonds. Deze ondersteuning stopt m.i.v. 2024. Verder kent Dordrecht een aantal bedrijven-investeringszones (BI-zones). Voor deze zones heft Dordrecht een BI-zone-bijdrage. Ter ondersteuning van de ondernemers in deze zones, gedurende de corona/energiecrisis, heeft Dordrecht dit jaar deze bijdrage kwijtgescholden en gedekt uit het crisis en herstelfonds. Ook deze ondersteuning stopt met ingang van 2024.

Bouwend en Bereikbaar Dordrecht

Grondexploitaties (lasten € 35.147.000, baten € 25.479.000)
Op basis van het verloop van grondexploitaties worden de winstnames bij het afsluiten van een grondexploitatie gestort in de algemene reserve grondbedrijf. Conform de handreiking van de provincies is hier per definitie sprake van incidentele posten.

Grondexploitaties - mutatie balanspost voorraden (lasten € 18.392.000, baten € 19.140.000)
De mutatie met de balanspost voorraden wordt conform de regelgeving afzonderlijk opgenomen.

Project fietsenstalling Zuidelijk Stationsgebied (lasten € 3.320.000, baten € 1.977.000)
De incidentele lasten betreffen een bijdrage aan 'ProRail' voor het bouwen van een vernieuwde fietsenstalling aan de parkzijde van station Dordrecht. Deze fietsenstalling wordt gerealiseerd door ProRail en blijft ook hun eigendom, maar de gemeente en de provincie Zuid-Holland dragen bij aan de realisatie van deze stalling. Een deel van de kosten wordt door een subsidie van de provincie Zuid-Holland gedekt.

Gedragscampagne bewustwording klimaat en biodiversiteit (lasten € 429.000)
In 2023 is binnen het mobiliteitsprogramma een gedragscampagne uitgevoerd waarmee door middel van een zogenaamd 'bewegend bos" is geëxperimenteerd om te komen tot een groeiende bewustwording rondom klimaat en biodiversiteit. Het bewegend bos is een pilot. De bomen en struiken zullen uiteindelijk een vaste plek krijgen.

Revitaliseringsopgave (lasten € 410.000)
Voor de jaren 2023 en 2024 is incidenteel budget beschikbaar voor de revitalisering van de industrieterreinen 'Dordtse Kil' en 'Amstelwijck West'. Het betreft hier dekking voor de inzet van extra capaciteit om in twee jaar een kwaliteitsimpuls aan het gebied en de randvoorwaarden voor de revitalisering van geprioriteerde locaties succesvol vorm te geven.

Spoorbeveiliging Dordtse Mijl (lasten € 330.000)
Op het industriegebied 'Dordtse Mijl' is sprake van een klein spoorlijntje naar het havengebied waar tweemaal per dag een trein heel langzaam overheen rijdt. Verkeersdeelnemers worden met 'toeters en bellen' (letterlijk) geattendeerd dat het treintje eraan komt. Spoorbeveiliging valt onder de verantwoording van ProRail en is geen gemeentelijke taak. De gemeente realiseert in samenwerking met ProRail voor deze unieke situatie een normale beveiliging (met lichten en slagbomen).

Implementatiekosten Omgevingswet (lasten € 163.000)
Dit project betreft de voorbereidingskosten voor de implementatie van de nieuwe Omgevingswet die in 2024 van start gaat.

Financiën van Dordrecht

Eenmalige tegemoetkoming OZB (lasten € 4.022.000)
In 2023 is een eenmalige OZB-compensatie aan huishoudens verstrekt. Hiervan was vooraf een einddatum vastgesteld en gecommuniceerd. De compensatie was dermate uitzonderlijk en valt uiteraard niet onder de reguliere gemeentetaken.

Transitietrajecten ICT en organisatie (lasten € 2.063.000)
Voor de uitvoering van nieuwe taken en de positionering van de gemeente als servicegemeente Drechtsteden loopt tot en met 2026 een transitietraject waarbij diverse nieuwe integrale systemen en data gedreven programmamanagement worden (door)ontwikkeld en geïmplementeerd om van Dordrecht een moderne verbonden organisatie te maken die het voortouw neemt in de regio.

Verhuizing naar het Dordthuis (lasten € 774.000)
Voor de verhuizing van het oude Stadskantoor naar het 'Dordthuis' (voorheen 'Huis van Stad en Regio'), zijn in 2023 eenmalige (voorbereidende) kosten gemaakt.

Verkoopresultaat vastgoed (lasten € 570.000, baten € 172.000)
Bezit is maar één keer te verkopen, dus is er altijd sprake van incidentele baten. In lijn met de incidentele verkoop- en tijdelijke verhuuropbrengsten worden ook de tijdelijke beheerlasten van deze panden tot aan de verkoop als incidenteel aangemerkt. Het gaat in 2023 om meerdere panden (Voorstraat 180, Nieuwstraat 12-24/Voorstraat 220 (Berckepoort) en Maasstraat 11 (Biesboschhal). Tot de daadwerkelijke verkoop is sprake van tijdelijk beheer. In lijn met de incidentele verkoopopbrengsten worden ook de beheerlasten van de panden die op de dispositielijst staan verkocht te worden als incidentele lasten aangemerkt. De verhuurbaten van de dispositiepanden zijn onderdeel van de hier opgevoerde incidentele baten.

Onderzoek verduurzaming vastgoed (lasten € 159.000)
In 2023 heeft de gemeente onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijkheden het maatschappelijk vastgoed te verduurzamen.